Thương mại quốc tế gắn liền với vận chuyển hàng hoá. Trong đó, hàng hoá có thể được vận chuyển bằng các phương tiện đường bộ, đường sắt, đường sông, đường biển, đường hàng không. Nhưng thực tế cho thấy vận chuyển bằng đường biển là chiếm tỷ trọng lớn nhất. Đây là phương thức mà các doanh nghiệp lựa chọn để vận chuyển hàng hoá với số lượng lớn, có tuyến vận chuyển dài và là phương thức vận chuyển có phí rẻ tương đối so với các phương thức vận chuyển khác. Do đó, nhiều nước không tiếp giáp với biển cũng phải thông qua cảng của nước khác để vận chuyển hàng hoá bằng đường biển. Lý do ở đây là vì vận chuyển bằng đường biển có rất nhiều ưu điểm:
• Có thể vận chuyển được đa dạng hàng hoá, vận chuyển được khối lượng hàng hoá lớn mà các phương thức vận chuyển khác không đảm nhận được như hàng hoá siêu trường, siêu trọng. Nhìn chung năng lực chuyên chở của công cụ vận tải đường biển (tàu biển) không bị hạn chế như các công cụ vận tải của các phương thức vận tải khác;
• Trên một tuyến vận chuyển đường biển có thể tổ chức được nhiều chuyến tàu trong cùng một lúc cho cả hai chiều; • Các tuyến đường biển được xác định dựa theo điều kiện tự nhiên trên biển nên việc xây dựng và bảo quản các tuyến đường không phải đầu tư nhiều vốn, vật liệu, sức lao động nên góp phần làm cho giá của phương thức vận chuyển này thấp hơn so với các phương thức khác;
• Vận chuyển bằng đường biển góp phần phát triển tốt mối quan hệ kinh tế đối ngoại, hợp tác giữa các nước, làm tăng thu ngoại tệ… Vì vậy, hoạt động vận chuyển bằng đường biển ngày càng quan trọng và phát triển mạnh mẽ. Tuy nhiên, phương thức vận chuyển này cũng có một số nhược điểm sau:
• Vận chuyển bằng đường biển có thể gặp rất nhiều rủi ro do yếu tố tự nhiên, yếu tố kỹ thuật hoặc yếu tố con người, xã hội gây ra. Cụ thể: Do yếu tố tự nhiên Thời tiết, khí hậu trên biển ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình vận chuyển, các thiên tai bất ngờ như bão, sóng thần, lốc… có thể xảy ra bất cứ lúc nào đem lại những rủi ro không thể lường trước cho hành trình trên biển. Mặc dù khoa học kỹ thuật phát triển, con người có thể dự báo được thời tiết, hướng các dòng chảy… nhưng yếu tố tự nhiên không theo một quy luật nhất định nên xác suất rủi ro xảy ra vẫn rất cao. Do yếu tố kỹ thuật Hiện nay, máy móc càng ngày càng thay thế con người với độ chính xác và năng suất cao hơn… nhưng cũng không tránh khỏi trục trặc về kỹ thuật như trục trặc về con tàu, kỹ thuật dự báo thời tiết, các tín hiệu điều khiển từ đất liền… từ đó gây tổn thất trong quá trình vận chuyển. Do yếu tố xã hội, con người Hàng hoá có thể bị mất trộm, mất cắp, bị cướp, bị tổn thất do chiến tranh, đình công…
• Khoa học kỹ thuật ngày càng hiện đại, rất nhiều tàu có tốc lực cao nhưng trong vận chuyển hàng hoá thì hầu hết vẫn còn chậm, hành trình trên biển lại dài nên xác suất rủi ro tai nạn trên biển cao, mà việc ứng cứu rủi ro, tai nạn trên biển thường rất khó khăn.
• Hiện nay, mỗi chuyến tàu mang giá trị rất lớn bao gồm cả giá trị con tàu và giá trị hàng hoá. Do đó, nếu rủi ro xảy ra sẽ gây tổn thất rất lớn về tài sản, trách nhiệm và con người.
• Chủ phương tiện chịu trách nhiệm về hàng hoá trong quá trình vận chuyển, nhưng trách nhiệm này rất hạn chế về thời gian, phạm vi và mức độ. Trách nhiệm này phụ thuộc điều kiện giao hàng và hợp đồng vận chuyển. Có thể thấy rằng vận chuyển bằng đường biển có những nhược điểm như đã nêu nhưng đang ngày càng được khắc phục và hoàn thiện hơn. Bên cạnh đó vận chuyển bằng đường biển có nhiều ưu điểm và là phương thức vận chuyển quan trọng không thể thiếu trong thương mại quốc tế.
